واریس یکی از مشکلات شایع در سیستم عروقی بدن است که به دلیل ضعف دریچه‌ها و دیواره‌های رگ‌های وریدی به وجود می‌آید. واریس می‌تواند در شکل‌ها و انواع مختلف ظاهر شود، اما دو نوع شایع آن واریس سطحی و واریس طنابی هستند. هر یک از این نوع واریس‌ها ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند. در این مقاله به بررسی تفاوت‌های واریس سطحی و واریس طنابی، علل بروز و روش‌های درمان آن‌ها می‌پردازیم.
1. واریس چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
واریس زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های وریدی که خون را از پاها به قلب بازمی‌گردانند، ضعیف می‌شوند. به طور طبیعی، دریچه‌های وریدی وظیفه جلوگیری از بازگشت خون را به عقب دارند، اما در صورت آسیب دیدن این دریچه‌ها یا دیواره‌های رگ، خون به عقب بازمی‌گردد و در رگ‌ها تجمع پیدا می‌کند. این تجمع خون باعث تورم و برآمدگی رگ‌ها می‌شود که به آن واریس می‌گویند .
2. واریس سطحی چیست؟
واریس سطحی به نوعی از واریس گفته می‌شود که در رگ‌های سطحی پوست ایجاد می‌شود. این نوع واریس معمولاً به شکل رگ‌های نازک و قابل مشاهده در سطح پوست دیده می‌شود و اغلب در ناحیه پاها و ران‌ها رخ می‌دهد. واریس سطحی معمولاً باعث درد و ناراحتی زیادی نمی‌شود، اما از لحاظ زیبایی ممکن است برای برخی افراد نگران‌کننده باشد.
- علائم واریس سطحی: رگ‌های نازک و برجسته، رنگ آبی یا بنفش، معمولاً بدون درد یا با درد خفیف
- علل واریس سطحی: عوامل ژنتیکی، ایستادن یا نشستن طولانی مدت، بارداری، چاقی، افزایش سن .
3. واریس طنابی چیست؟
واریس طنابی که به آن واریس پیشرفته یا شدید نیز گفته می‌شود، زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های عمقی‌تر دچار آسیب شده و به شدت متورم و برجسته می‌شوند. این نوع واریس به شکل رگ‌های ضخیم و برجسته در زیر پوست دیده می‌شود و به نظر می‌رسد شبیه به طناب‌های پیچ‌خورده هستند. واریس طنابی معمولاً با درد و ناراحتی شدید همراه است و ممکن است باعث اختلال در حرکت و فعالیت‌های روزانه فرد شود .
- علائم واریس طنابی: رگ‌های بسیار برجسته و پیچ‌خورده، درد و سنگینی در پاها، تورم، خارش و سوزش در ناحیه رگ‌های واریسی
- علل واریس طنابی: ضعف شدید دریچه‌های وریدی، اختلالات گردش خون، ایستادن طولانی مدت، بارداری، وراثت، افزایش وزن .
4. تفاوت‌های اصلی بین واریس سطحی و واریس طنابی
- ظاهر رگ‌ها: واریس سطحی به صورت رگ‌های نازک و معمولاً صاف در سطح پوست دیده می‌شود، در حالی که واریس طنابی به شکل رگ‌های ضخیم و پیچ‌خورده و بسیار برجسته زیر پوست ظاهر می‌شود.
- شدت علائم: واریس سطحی معمولاً با درد و ناراحتی شدید همراه نیست و بیشتر از نظر ظاهری مشکل‌ساز است، اما واریس طنابی می‌تواند باعث درد شدید، تورم و سنگینی در پاها شود .
- محل ایجاد: واریس سطحی بیشتر در رگ‌های نزدیک به سطح پوست رخ می‌دهد، اما واریس طنابی در رگ‌های عمقی‌تر بدن ایجاد می‌شود که باعث برجستگی و تورم شدیدتر رگ‌ها می‌گردد .
- خطرات: واریس طنابی به دلیل شدت بیشتر ممکن است باعث بروز عوارضی مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا زخم‌های واریسی شود، در حالی که واریس سطحی کمتر با این عوارض همراه است .
5. درمان واریس سطحی
واریس سطحی به طور معمول نیاز به درمان‌های پیچیده ندارد و اغلب برای کاهش ظاهر آن از روش‌های غیرتهاجمی استفاده می‌شود. برخی از روش‌های درمان واریس سطحی شامل:
- اسکلروتراپی: تزریق محلول شیمیایی به داخل رگ‌های واریسی برای بسته شدن و از بین رفتن آن‌ها .
- لیزر درمانی: استفاده از لیزر برای کاهش اندازه رگ‌های واریسی و بهبود ظاهر پوست .
- پوشیدن جوراب‌های فشاری: استفاده از جوراب‌های فشاری می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش علائم واریس سطحی کمک کند .
6. درمان واریس طنابی
واریس طنابی به دلیل شدت بیشتر علائم و خطرات احتمالی نیاز به درمان‌های تخصصی‌تر و تهاجمی‌تری دارد. برخی از روش‌های درمان واریس طنابی شامل:
- جراحی وریدی: در موارد شدید، جراحی ممکن است برای برداشتن رگ‌های واریسی نیاز باشد .
- لیزر داخل وریدی: در این روش، یک فیبر نوری به داخل رگ واریسی وارد می‌شود و با استفاده از انرژی لیزر، رگ بسته شده و به مرور زمان از بین می‌رود .
- رادیوفرکانسی (RF): در این روش از امواج رادیویی برای ایجاد حرارت و بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود .
- ترومبولیز: در صورتی که لخته خون در رگ‌های واریسی تشکیل شده باشد، از این روش برای حل کردن لخته استفاده می‌شود .
7. پیشگیری از واریس سطحی و طنابی
برای پیشگیری از بروز واریس سطحی و طنابی، می‌توان با رعایت نکات زیر از ایجاد یا تشدید این مشکل جلوگیری کرد:
- فعالیت بدنی منظم: انجام تمرینات ورزشی مانند پیاده‌روی و شنا به بهبود گردش خون کمک می‌کند و خطر بروز واریس را کاهش می‌دهد .
- اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی مدت: افرادی که به مدت طولانی می‌نشینند یا می‌ایستند، باید به صورت دوره‌ای پاهای خود را حرکت دهند یا استراحت کنند تا از تجمع خون در رگ‌ها جلوگیری کنند .
- استفاده از جوراب‌های فشاری: پوشیدن جوراب‌های فشاری به بهبود جریان خون و کاهش فشار بر رگ‌ها کمک می‌کند .
- حفظ وزن مناسب: افزایش وزن می‌تواند فشار بیشتری بر رگ‌ها وارد کند و خطر بروز واریس را افزایش دهد .
8. چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم واریس شدید باشد یا با مشکلاتی مانند درد زیاد، تورم شدید یا تغییر رنگ پوست همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی داپلر را برای بررسی عملکرد رگ‌ها توصیه کند و بر اساس نتایج، روش درمانی مناسب را تعیین کند .
نتیجه‌گیری
واریس سطحی و واریس طنابی دو نوع شایع از اختلالات وریدی هستند که هر یک دارای علائم و ویژگی‌های خاص خود می‌باشند. واریس سطحی بیشتر از نظر ظاهری مشکل‌ساز است و معمولاً با درد همراه نیست، در حالی که واریس طنابی به دلیل شدت بیشتر ممکن است باعث درد، تورم و عوارض جدی‌تری شود. با انتخاب روش‌های درمانی مناسب و رعایت نکات پیشگیرانه می‌توان از بروز یا تشدید این مشکلات جلوگیری کرد.
منابع
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/varicose-veins/symptoms-causes/syc-20350643
- https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/ss/slideshow-varicose-veins
- https://www.nhs.uk/conditions/varicose-veins/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3179336/
- https://www.uptodate.com/contents/varicose-veins-superficial-vs-deep
- https://www.healthline.com/health/varicose-veins
- https://www.webmd.com/dvt
- https://www.circulationaha.org
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5476932/
