مقدمه
همانژیوم یکی از انواع شایع تومورهای خوش‌خیم عروقی است که بیشتر در نوزادان و کودکان رخ می‌دهد و می‌تواند باعث نگرانی والدین شود. این توده‌ها که از عروق خونی رشد می‌کنند، به صورت لکه‌های قرمز روشن یا توده‌های برآمده روی پوست یا در برخی اندام‌های داخلی ظاهر می‌شوند. خوشبختانه، همانژیوم‌ها معمولاً خطرناک نیستند و در بسیاری از موارد به‌مرور زمان بهبود می‌یابند. اما در برخی موارد، ممکن است به درمان نیاز باشد. در این مقاله به تعریف همانژیوم، علت‌ها، علائم، انواع و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
همانژیوم چیست؟
همانژیوم یک تومور عروقی خوش‌خیم است که از رشد غیرعادی عروق خونی در یک نقطه مشخص به وجود می‌آید. این تومورها بیشتر روی پوست نوزادان ظاهر می‌شوند، اما ممکن است در اندام‌های داخلی بدن نیز رشد کنند. به‌طور کلی، این تومورها در دوران نوزادی رشد می‌کنند و سپس به‌آرامی کوچک شده و از بین می‌روند. بیشتر همانژیوم‌ها بی‌خطر هستند، اما در موارد نادر ممکن است مشکلاتی ایجاد کنند.
انواع همانژیوم
همانژیوم‌ها انواع مختلفی دارند که بسته به محل و شکل آن‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. در ادامه انواع رایج آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
- همانژیوم‌های سطحی (پوستی): این نوع همانژیوم‌ها بیشتر روی پوست ظاهر می‌شوند و به رنگ قرمز روشن هستند. آن‌ها به نام «همانژیوم توت‌فرنگی» نیز شناخته می‌شوند.
- همانژیوم‌های عمقی (زیر پوستی): این نوع همانژیوم‌ها در عمق پوست قرار دارند و به رنگ آبی یا بنفش تیره دیده می‌شوند. در صورتی که رشد کنند، ممکن است برآمدگی‌هایی روی سطح پوست ایجاد کنند.
- همانژیوم‌های مختلط: ترکیبی از همانژیوم‌های سطحی و عمقی هستند و می‌توانند هم در سطح پوست و هم در عمق آن مشاهده شوند.
- همانژیوم‌های داخلی: این همانژیوم‌ها در اندام‌های داخلی مانند کبد، کلیه‌ها، یا حتی مغز به وجود می‌آیند. همانژیوم‌های داخلی معمولاً نشانه خاصی ندارند و به‌صورت تصادفی در طی آزمایش‌های دیگر کشف می‌شوند.
علائم همانژیوم
همانژیوم‌ها بسته به نوع و محل آن‌ها علائم متفاوتی دارند. برخی از علائم شایع همانژیوم عبارتند از:
- ظاهر شدن لکه‌های قرمز یا بنفش روی پوست
- برآمدگی‌های نرم و لطیف در ناحیه رشد همانژیوم
- در موارد نادر، خونریزی یا زخم شدن در ناحیه همانژیوم
- در همانژیوم‌های داخلی، ممکن است علائمی مانند درد شکم، احساس فشار در ناحیه تحت تأثیر یا نشانه‌های عمومی‌تر مانند خستگی ایجاد شود.
علت‌های ایجاد همانژیوم
علت دقیق ایجاد همانژیوم هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی و محیطی می‌توانند نقش مهمی در ایجاد این تومورها داشته باشند. برخی از عوامل احتمالی عبارتند از:
- ژنتیک: در برخی از موارد، وجود همانژیوم در خانواده می‌تواند نشان‌دهنده تمایل ژنتیکی برای ایجاد این تومور باشد.
- هورمون‌ها: هورمون‌ها به‌ویژه در دوران بارداری می‌توانند در رشد همانژیوم مؤثر باشند.
- وزن کم نوزاد در هنگام تولد: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که نوزادانی که با وزن کم به دنیا می‌آیند بیشتر مستعد ابتلا به همانژیوم هستند.
روش‌های تشخیص همانژیوم
برای تشخیص همانژیوم، پزشکان معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- معاینه بالینی: بسیاری از همانژیوم‌ها با یک معاینه ساده پوست قابل تشخیص هستند.
- سونوگرافی: در مواردی که همانژیوم در عمق پوست قرار دارد یا در اندام‌های داخلی است، سونوگرافی می‌تواند به تشخیص آن کمک کند.
- MRI یا CT اسکن: این روش‌ها در موارد پیچیده‌تر یا زمانی که همانژیوم در اندام‌های داخلی باشد استفاده می‌شوند.
درمان همانژیوم
بسیاری از همانژیوم‌ها به درمان خاصی نیاز ندارند و به‌مرور زمان کوچک می‌شوند. با این حال، در برخی موارد، پزشکان ممکن است درمان‌هایی را برای کاهش اندازه یا بهبود ظاهر همانژیوم تجویز کنند. روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:
- درمان دارویی: داروهای بتا بلوکر مانند پروپرانولول می‌توانند به کاهش اندازه همانژیوم کمک کنند.
- لیزر درمانی: در مواردی که همانژیوم باعث مشکلات زیبایی می‌شود، لیزر درمانی می‌تواند به کاهش رنگ و اندازه آن کمک کند.
- جراحی: در موارد نادر و زمانی که همانژیوم باعث مشکلات جدی شود، جراحی ممکن است گزینه‌ای برای حذف آن باشد.
- درمان‌های دیگر: روش‌هایی مانند کرایوتراپی (انجماد) و تزریق استروئید نیز در برخی موارد برای کاهش رشد همانژیوم به کار می‌روند.
آیا همانژیوم خطرناک است؟
در اکثر موارد، همانژیوم‌ها بی‌خطر هستند و به مرور زمان از بین می‌روند. اما اگر همانژیوم در نواحی حیاتی بدن مانند مجرای تنفسی، چشم، یا اندام‌های داخلی بزرگ شود، ممکن است باعث مشکلاتی شود. در چنین شرایطی، مداخلات پزشکی مورد نیاز خواهد بود.
نکات مراقبتی برای افراد دارای همانژیوم
- پرهیز از آسیب رساندن: همانژیوم‌ها بسیار حساس هستند و ممکن است در صورت خراشیدن یا فشار دادن خونریزی کنند. بنابراین مراقب باشید که به آن‌ها آسیب نرسانید.
- مرطوب نگه‌داشتن پوست: استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده می‌تواند از خشکی و تحریک پوست در ناحیه همانژیوم جلوگیری کند.
- معاینه منظم: اگر همانژیوم در کودکتان رو به رشد است یا تغییرات غیرعادی دارد، حتماً با پزشک مشورت کنید.
نتیجه‌گیری
همانژیوم به‌عنوان یکی از شایع‌ترین تومورهای عروقی خوش‌خیم شناخته می‌شود که در اکثر موارد بدون خطر و بدون نیاز به درمان خاصی است. با این حال، در برخی شرایط، به‌ویژه زمانی که همانژیوم در حال رشد سریع است یا در نقاط حساس بدن قرار دارد، بهتر است تحت نظر پزشک قرار بگیرد و از روش‌های درمانی مناسب استفاده شود.
منابع