قرص‌های ضد بارداری از جمله داروهای پرمصرف در بین زنان هستند که برای جلوگیری از بارداری ناخواسته، تنظیم چرخه قاعدگی، و کاهش علائم برخی بیماری‌ها مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) تجویز می‌شوند. با این حال، یکی از نگرانی‌های مرتبط با مصرف طولانی مدت این قرص‌ها، افزایش خطر ابتلا به واریس است. در این مقاله به بررسی ارتباط بین مصرف قرص ضد بارداری و واریس، و میزان خطر این رابطه می‌پردازیم.

1. قرص‌های ضد بارداری چگونه عمل می‌کنند؟

قرص‌های ضد بارداری عمدتاً شامل دو هورمون استروژن و پروژسترون هستند. این هورمون‌ها با مهار تخمک‌گذاری، تغییر مخاط گردن رحم و تغییر در پوشش داخلی رحم، از بارداری جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این، برخی از قرص‌های ضد بارداری تنها حاوی پروژسترون هستند و به عنوان قرص‌های مینی پیل شناخته می‌شوند.

2. تاثیر هورمون‌های استروژن و پروژسترون بر رگ‌ها

هورمون‌های موجود در قرص‌های ضد بارداری می‌توانند تاثیرات متفاوتی بر روی بدن بگذارند. استروژن به طور خاص ممکن است بر دیواره‌های رگ‌ها تأثیر بگذارد و باعث افزایش خطر تشکیل واریس شود. این هورمون‌ها می‌توانند باعث:

• افزایش انقباضات وریدی: استروژن ممکن است باعث افزایش انقباضات وریدی شود و جریان خون را در رگ‌ها کاهش دهد. این وضعیت می‌تواند به تجمع خون در وریدها منجر شود که یکی از عوامل اصلی در تشکیل واریس است.
• کاهش تونوس وریدی: مصرف طولانی مدت قرص‌های حاوی استروژن ممکن است به کاهش تونوس دیواره‌های وریدی و در نتیجه ضعف رگ‌ها منجر شود. این کاهش تونوس می‌تواند احتمال بروز واریس را افزایش دهد.

3. رابطه بین قرص‌های ضد بارداری و واریس

مطالعات مختلفی به بررسی ارتباط بین قرص ضد بارداری و واریس پرداخته‌اند. اگرچه نتایج این مطالعات تا حدودی متفاوت است، اما به طور کلی نشان می‌دهند که مصرف این قرص‌ها ممکن است خطر ابتلا به واریس را افزایش دهد.

• افزایش خطر لخته‌های خون: مصرف قرص‌های ضد بارداری، به ویژه قرص‌های حاوی دوز بالای استروژن، می‌تواند خطر تشکیل لخته‌های خون را افزایش دهد. این لخته‌ها می‌توانند باعث انسداد رگ‌ها و در نتیجه ایجاد واریس شوند. این موضوع به ویژه در زنانی که سابقه خانوادگی لخته‌های خون یا واریس دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
• تاثیر طولانی مدت: مصرف طولانی مدت قرص ضد بارداری خطر ابتلا به واریس را افزایش میدهد. با این حال، این خطر برای همه زنان یکسان نیست و به عوامل متعددی مانند سابقه خانوادگی، سبک زندگی، و وضعیت سلامت عمومی بستگی دارد.

4. عوامل افزایش دهنده خطر واریس در مصرف‌کنندگان قرص‌های ضد بارداری

عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند خطر واریس را در زنانی که قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کنند، افزایش دهند:

• سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا نزدیکان شما دچار واریس باشد، احتمال اینکه شما نیز به این بیماری مبتلا شوید، بیشتر است. مصرف قرص‌های ضد بارداری می‌تواند این خطر را افزایش دهد.
• شیوه زندگی نشسته: کم‌تحرکی و نشستن یا ایستادن طولانی مدت باعث کاهش جریان خون در پاها می‌شود. زنانی که قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کنند و فعالیت فیزیکی کافی ندارند، بیشتر در معرض خطر واریس قرار دارند.
• چاقی: وزن اضافی فشار بیشتری بر روی رگ‌ها وارد می‌کند و می‌تواند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهد. این مسئله به ویژه در زنانی که قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کنند، اهمیت بیشتری دارد.
• بارداری: بارداری یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای واریس است. زنانی که پس از بارداری مصرف قرص‌های ضد بارداری را آغاز می‌کنند، ممکن است با خطر بیشتری برای واریس مواجه شوند.

5. پیشگیری از قرص ضد بارداری و واریس

برای کاهش خطر ابتلا به واریس در زنانی که قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کنند، می‌توان به توصیه‌های زیر توجه کرد:

• مشاوره با پزشک: قبل از شروع مصرف قرص‌های ضد بارداری، حتماً با پزشک خود درباره خطرات واریس و راه‌های پیشگیری صحبت کنید. پزشک ممکن است گزینه‌های دیگری را پیشنهاد دهد که خطر کمتری برای واریس داشته باشند.
• ورزش منظم: ورزش منظم می‌تواند به بهبود جریان خون در پاها و کاهش خطر واریس کمک کند. پیاده‌روی، شنا، و دوچرخه‌سواری از جمله فعالیت‌هایی هستند که می‌توانند مفید باشند.
• استفاده از جوراب‌های فشاری: استفاده از جوراب‌های فشاری می‌تواند به بهبود جریان خون و کاهش خطر واریس کمک کند. این جوراب‌ها به ویژه برای زنانی که شغل‌های نشسته یا ایستاده دارند، توصیه می‌شوند.
• حفظ وزن سالم: کاهش وزن می‌تواند فشار روی رگ‌ها را کاهش دهد و به پیشگیری از واریس کمک کند.

6. چه زمانی باید نگران شد؟

اگر در حین مصرف قرص‌های ضد بارداری علائمی مانند درد شدید پا، تورم ناگهانی، تغییر رنگ پوست، یا برآمدگی‌های مشکوک در پاها مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه‌هایی از واریس یا مشکلات جدی‌تری مانند لخته خون باشند.

نتیجه‌گیری

مصرف قرص‌های ضد بارداری به ویژه قرص‌های حاوی استروژن می‌تواند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهد. اگرچه همه زنان با مصرف این قرص‌ها به واریس مبتلا نمی‌شوند، اما آگاهی از خطرات احتمالی و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند. مهم است که زنان قبل از شروع مصرف قرص‌های ضد بارداری با پزشک خود مشورت کرده و گزینه‌های مختلف را بررسی کنند تا تصمیمی آگاهانه بگیرند.

منابع

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/varicose-veins/symptoms-causes/syc-20350643
https://www.webmd.com/dvt/varicose-veins
https://www.nhs.uk/conditions/varicose-veins/
https://www.heart.org/en/health-topics/venous-thromboembolism/understanding-varicose-veins
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16838-varicose-veins