واریس چیست و چه انواعی دارد؟
واریس یک اختلال عروقی است که در آن رگ‌های خونی بزرگ و متورم می‌شوند. این بیماری عمدتاً در پاها رخ می‌دهد و نتیجه‌ی جریان نامناسب خون در رگ‌ها است. واریس به دلیل ضعف در دیواره‌ی رگ‌ها و عملکرد ضعیف دریچه‌های وریدی به وجود می‌آید، که باعث می‌شود خون به جای حرکت به سمت قلب، به سمت پایین و تجمع در رگ‌ها برگردد. این تجمع خون منجر به ایجاد فشار در رگ‌ها و در نتیجه گشاد شدن و پیچ خوردن آن‌ها می‌شود.
علل ایجاد واریس
عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد واریس نقش داشته باشند. این عوامل شامل:
- وراثت: اگر اعضای خانواده شما واریس داشته باشند، احتمال بروز آن در شما نیز بیشتر است.
- سن: با افزایش سن، رگ‌ها و دریچه‌های وریدی ضعیف‌تر می‌شوند و احتمال بروز واریس بیشتر می‌شود.
- جنسیت: زنان به دلیل تغییرات هورمونی، بارداری و یائسگی بیشتر در معرض واریس قرار دارند.
- چاقی: وزن زیاد باعث افزایش فشار بر روی رگ‌ها می‌شود و احتمال بروز واریس را افزایش می‌دهد.
- ایستادن یا نشستن طولانی: این حالت‌ها باعث می‌شوند خون در پاها تجمع یابد و احتمال ایجاد واریس افزایش یابد.
انواع واریس
واریس را می‌توان به چند نوع تقسیم کرد که هرکدام ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی انواع مختلف واریس می‌پردازیم:
- واریس سطحی (Varicose Veins): این نوع واریس رایج‌ترین نوع است و معمولاً در پاها و پشت زانوها دیده می‌شود. رگ‌ها به وضوح برجسته و پیچیده می‌شوند و ممکن است باعث درد، سوزش و خارش شوند.
- واریس عنکبوتی (Spider Veins): این نوع واریس به شکل شبکه‌ای از رگ‌های نازک و قرمز یا آبی در سطح پوست ظاهر می‌شود. این واریس‌ها اغلب کوچک و سطحی هستند و معمولاً در پاها یا صورت دیده می‌شوند. در حالی که این نوع واریس عموماً دردناک نیست، اما ممکن است از نظر ظاهری برای برخی افراد ناخوشایند باشد.
- واریس عمیق (Deep Vein Thrombosis – DVT): این نوع واریس در رگ‌های عمقی پاها رخ می‌دهد و می‌تواند به تشکیل لخته‌های خونی منجر شود. DVT یک وضعیت جدی است که ممکن است به مشکلات شدیدتری مانند آمبولی ریه منجر شود.
- واریس ورید صافن (Saphenous Vein Varices): ورید صافن یکی از بزرگترین وریدهای سطحی پا است که در صورت آسیب دیدن، ممکن است واریس در این ورید ایجاد شود. این نوع واریس می‌تواند باعث درد و ورم شدید در پاها شود.
- واریس احشایی (Visceral Varices): این نوع واریس معمولاً در وریدهای داخلی بدن، به ویژه در ناحیه‌ی دستگاه گوارش، دیده می‌شود. این نوع واریس می‌تواند به علت فشار خون بالا در سیستم وریدی پورت (که به وریدهای دستگاه گوارش متصل است) ایجاد شود و ممکن است با مشکلات جدی مانند خونریزی همراه باشد.
علائم واریس
علائم واریس ممکن است متفاوت باشد و بسته به نوع و شدت واریس تغییر کند. برخی از علائم شایع واریس عبارتند از:
- ورم و سنگینی پاها: افراد مبتلا به واریس اغلب احساس سنگینی و ورم در پاها دارند، به ویژه پس از ایستادن یا نشستن طولانی.
- درد و ناراحتی: درد، سوزش یا خارش در ناحیه‌ی واریس یکی دیگر از علائم شایع است.
- تغییر رنگ پوست: پوست در ناحیه‌ی واریس ممکن است تغییر رنگ دهد و به صورت قرمز یا آبی ظاهر شود.
- برجستگی رگ‌ها: رگ‌ها به وضوح برجسته و پیچیده می‌شوند و ممکن است به آسانی زیر پوست قابل مشاهده باشند.
روش‌های درمان واریس
روش‌های مختلفی برای درمان واریس وجود دارد که بسته به نوع و شدت واریس، پزشک ممکن است یک یا چند روش را توصیه کند:
- تغییر سبک زندگی: یکی از اولین مراحل در درمان واریس تغییراتی در سبک زندگی است. این تغییرات ممکن است شامل کاهش وزن، ورزش منظم، اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی و استفاده از جوراب‌های واریس باشد.
- درمان‌های غیر جراحی: این روش‌ها شامل اسکلروتراپی (تزریق ماده‌ای به داخل رگ‌های واریسی برای بسته شدن آن‌ها)، لیزر درمانی و روش‌های مشابه است که برای بستن یا کاهش اندازه‌ی رگ‌های واریسی استفاده می‌شود.
- عمل جراحی: در برخی موارد، واریس شدید نیاز به جراحی دارد. روش‌های جراحی شامل برداشتن وریدهای آسیب‌دیده (ونکتومی) یا بستن وریدهای اصلی (لیگیشن) است.
- درمان‌های دارویی: برخی داروها می‌توانند به کاهش علائم واریس کمک کنند، اما معمولاً به عنوان روش مکمل و همراه با روش‌های دیگر استفاده می‌شوند.
پیشگیری از واریس
اگرچه ممکن است نتوان به طور کامل از واریس پیشگیری کرد، اما می‌توان با اتخاذ برخی اقدامات پیشگیرانه احتمال بروز آن را کاهش داد:
- فعالیت بدنی منظم: ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا می‌تواند به بهبود جریان خون کمک کند.
- حفظ وزن مناسب: چاقی یکی از عوامل اصلی ایجاد واریس است، بنابراین حفظ وزن مناسب می‌تواند از بروز آن جلوگیری کند.
- اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی: اگر شغلی دارید که نیاز به ایستادن یا نشستن طولانی دارد، سعی کنید هرچند وقت یکبار پاهایتان را حرکت دهید و یا استراحت کنید.
- استفاده از جوراب‌های واریس: این جوراب‌ها می‌توانند به بهبود جریان خون و کاهش فشار در رگ‌ها کمک کنند.
نتیجه‌گیری
واریس یک بیماری شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی مانند وراثت، افزایش سن، چاقی و سبک زندگی نامناسب ایجاد شود. این بیماری در انواع مختلفی وجود دارد و هرکدام ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند. درمان واریس بسته به نوع و شدت آن متفاوت است و می‌تواند شامل تغییرات سبک زندگی، درمان‌های غیر جراحی، داروها و حتی جراحی باشد. پیشگیری از واریس با اقداماتی مانند حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی منظم و اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی امکان‌پذیر است.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/varicose-veins/symptoms-causes/syc-20350643
https://www.nhs.uk/conditions/varicose-veins/
