تفاوت واریس و ترومبوز - دکتر مجید فرجی

واریس

مقدمه
بیماری‌های عروقی یکی از مشکلات شایع در جوامع امروزی هستند که می‌توانند تأثیرات جدی بر سلامت فرد داشته باشند. واریس و ترومبوز وریدی دو مورد از این اختلالات هستند که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. هرچند که هر دو مشکل مربوط به سیستم وریدی بدن هستند، اما از نظر علل، علائم و روش‌های درمانی تفاوت‌های مهمی دارند. در این مقاله، به مقایسه این دو بیماری و بررسی تفاوت واریس و ترومبوز می‌پردازیم.

واریس چیست؟

واریس (Varicose Veins) به اتساع و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی وریدها گفته می‌شود که معمولاً در پاها رخ می‌دهد. این وضعیت ناشی از عملکرد نامناسب دریچه‌های وریدی است که باعث بازگشت خون به عقب و جمع شدن آن در رگ‌ها می‌شود. در نتیجه، رگ‌ها متورم شده و به رنگ آبی یا بنفش تیره در زیر پوست ظاهر می‌شوند.

علائم واریس

✅ رگ‌های متورم و پیچ‌خورده که از سطح پوست برجسته هستند.
✅ احساس درد، سنگینی یا خستگی در پاها، به خصوص بعد از ایستادن طولانی‌مدت.
✅ تورم در مچ پا و ساق پا.
✅ احساس خارش یا سوزش در اطراف رگ‌های واریسی.
✅ در موارد شدید، زخم‌های پوستی (زخم‌های وریدی).

علل ایجاد واریس

🔹 ژنتیک: سابقه خانوادگی نقش مهمی دارد.
🔹 ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت: افرادی که در طول روز به مدت طولانی می‌ایستند (مانند معلمان و پرستاران) بیشتر در معرض واریس هستند.
🔹 چاقی: افزایش وزن باعث فشار بیشتر روی وریدها می‌شود.
🔹 بارداری: تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون می‌تواند منجر به واریس شود.
🔹 کم‌تحرکی: ورزش نکردن باعث کاهش گردش خون و افزایش خطر واریس می‌شود.

ترومبوز چیست؟

ترومبوز وریدی (Thrombosis) به تشکیل لخته خون در داخل رگ‌های خونی گفته می‌شود که معمولاً در وریدهای عمقی پا (DVT یا ترومبوز ورید عمقی) رخ می‌دهد. این بیماری بسیار خطرناک است، زیرا ممکن است لخته خون از جای خود جدا شده و به ریه‌ها (آمبولی ریوی) منتقل شود که می‌تواند مرگبار باشد.

علائم ترومبوز وریدی عمقی (DVT)

✅ تورم شدید در یک پا (معمولاً یک‌طرفه).
✅ درد و حساسیت در ناحیه‌ای از پا که درگیر شده است.
✅ قرمزی و افزایش دمای پوست روی ناحیه‌ای که لخته ایجاد شده است.
✅ احساس گرفتگی یا درد عمیق در عضلات ساق پا.
✅ در موارد شدید، تنگی نفس و درد قفسه سینه (نشانه آمبولی ریوی).

علل ایجاد ترومبوز

🔹 بی‌حرکتی طولانی‌مدت: استراحت طولانی در بستر، مسافرت‌های طولانی (مانند پروازهای طولانی).
🔹 جراحی و آسیب: بعد از جراحی‌های بزرگ، احتمال تشکیل لخته خون افزایش می‌یابد.
🔹 مصرف قرص‌های ضدبارداری: به دلیل تغییر در انعقاد خون، خطر ترومبوز افزایش می‌یابد.
🔹 سرطان: برخی از انواع سرطان‌ها باعث افزایش خطر لخته شدن خون می‌شوند.
🔹 اختلالات انعقادی: بیماری‌های ژنتیکی که منجر به لخته شدن غیرطبیعی خون می‌شوند.

تفاوت واریس و ترومبوز

ویژگی‌ها	واریس	ترومبوز (DVT)
ماهیت بیماری	گشاد شدن و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی وریدها	تشکیل لخته خون در داخل رگ
محل شایع	معمولاً در رگ‌های سطحی پا	معمولاً در رگ‌های عمقی پا
علائم اصلی	رگ‌های متورم، درد، خستگی، خارش	تورم شدید، درد عمقی، قرمزی، گرمی
خطرات احتمالی	مشکلات زیبایی، زخم‌های وریدی	آمبولی ریه (خطر مرگ)
علت اصلی	نارسایی دریچه‌های وریدی	افزایش انعقاد خون، بی‌حرکتی
راه‌های تشخیص	معاینه فیزیکی، سونوگرافی داپلر	سونوگرافی داپلر، آزمایش خون (D-dimer)
درمان اصلی	ورزش، جوراب واریس، جراحی لیزری	داروهای رقیق‌کننده خون، بستری شدن در موارد شدید

روش‌های درمانی

درمان واریس

روش‌های غیرتهاجمی:
- استفاده از جوراب‌های واریس برای بهبود گردش خون.
- ورزش منظم مانند پیاده‌روی و شنا.
- افزایش سطح پاها هنگام استراحت برای کاهش تورم.
- آب‌درمانی برای تقویت عضلات و بهبود جریان خون.
روش‌های پزشکی:
- اسکلروتراپی: تزریق مواد مخصوص برای از بین بردن رگ‌های واریسی.
- لیزر درمانی: استفاده از لیزر برای بسته شدن رگ‌های واریسی.
- جراحی (فلبکتومی): حذف فیزیکی وریدهای آسیب‌دیده.

درمان ترومبوز وریدی عمقی (DVT)

درمان دارویی:
- داروهای ضدانعقاد (رقیق‌کننده‌های خون) مانند وارفارین و هپارین.
- داروهای ترومبولیتیک (حل‌کننده لخته خون) در موارد شدید.
روش‌های پیشگیرانه:
- تحرک داشتن در طول روز و اجتناب از نشستن طولانی‌مدت.
- نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از غلیظ شدن خون.
- پوشیدن جوراب‌های فشاری برای کمک به گردش خون.
درمان‌های پزشکی در موارد حاد:
- جراحی یا استفاده از فیلتر در ورید اجوف برای جلوگیری از حرکت لخته به سمت ریه.

نتیجه‌گیری

واریس و ترومبوز هر دو مشکلات عروقی هستند، اما تفاوت واریس و ترومبوز چیست؟واریس یک مشکل مزمن و کمتر خطرناک است که بیشتر جنبه زیبایی و ناراحتی دارد، در حالی که ترومبوز یک وضعیت اورژانسی است که می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند. شناخت تفاوت‌های این دو بیماری برای انتخاب روش درمانی مناسب و جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است. در صورت مشاهده علائم هر یک از این بیماری‌ها، مراجعه سریع به پزشک توصیه می‌شود.

منابع